Bạn có biết chính bản thân mình đang “ăn” những hạt vi nhựa hằng ngày không? Thật vậy, ước tính trung bình mỗi ngời đã ăn khoảng 5g nhựa mỗi tuần, tương đương với một chiếc thẻ tín dụng (theo nghiên cứu từ Đại học New Castle, Úc năm 2018). Đứng trước những cảnh báo về tái hại của nhựa, điều này thật sự gây lo lắng. Vậy hạt vi nhựa là gì? Mức độ độc hại của nó như thế nào? Làm thế nào để ngăn chặn chúng? Cùng khám phá và tìm hiểu những thông tin bên dưới.
1. Hạt vi nhựa là gì?
Hạt vi nhựa (microplastic) là những mảnh nhựa siêu nhỏ không thể nhìn thấy hoặc nhỏ với kích thước nhỏ 5mm mà mắt thường vẫn có thể thấy và nhận biết được.
Hạt vi nhựa có thể được sản xuất chủ động ở kích thước nhỏ (microbeads). Chúng ta có thể dễ dàng nhìn thấy chúng trong kem đánh răng, các loại kem tẩy tế bào chết hoặc hình thành từ quá trình phá hủy các mảnh nhựa lớn hơn trong môi trường.
Sự thật là những hạt vi nhựa có thể tìm thấy khắp nơi xung quanh cuộc sống của chúng ta. Đồng nghĩa đó là con người phải đổi mặt với số lượng lớn rác thải nhựa với mức độ cực lớn.
Theo đó, ước tính có khoảng 8,8 triệu tấn chất thải nhựa đưa vào đại dương mỗi năm. Hơn thế nữa, 276.000 tấn nhựa hiện đang trôi nổi trên bờ biển, cùng với đó những phần khác đã chìm hoặc dạt vào bờ.
2. Hạt vi nhựa có mặt ở đâu?
Hạt vi nhựa có ở đâu? Đây luôn là thắc mắc của rất nhiều người. Do hạt vi nhựa có kích thước rất nhỏ, và tồn tại phổ biến trong môi trường sống. Ngay cả trong thực phẩm, nước uống hay không khí, nên con người rất dễ hấp thụ chúng. Từ đó dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe. Sau đây là những nơi mà hạt vi nhựa có thể “trú ngụ và ẩn nấp”.
2.1 Hạt vi nhựa có trong thực phẩm ăn uống
Quá trình sinh hoạt, sản xuất và chế tạo hàng ngày tạo ra nhiều sản phẩm được chế biến từ nhựa. Trong đó không thể không kể đến các hạt vi nhựa. Do một phần quy trình xử lý rác thải nhựa không đúng quy trình nên các chất này được trực tiếp thải ra các nguồn nước ao, hồ, sông, suối, cuối cùng tập kết tại biển. Khiến nước là nơi chứa nhiều hạt vi nhựa nhất.
Những loài sinh vật biển sẽ trực tiếp hấp thụ chúng. Ngoài ra các sinh vật này, các loài chim ăn cá nhiều khi nhầm lẫn rác thải nhựa với thức ăn nên ăn nhầm. Làm gia tăng số lượng nhựa có trong mỗi cơ thể ấy. Do phân hủy nên các hạt vi nhựa sẽ luôn tồn tại và tích sâu trong cơ thể sinh vật. Để rồi khi con người sử dụng thực phẩm từ động vật biển để làm thức ăn thì chúng ta lại vô tình hấp thụ hạt vi nhựa ấy vào cơ thể.
Các nghiên cứu phát hiện có khoảng 90% dạ dày của các loài chim ăn cá có hạt vi nhựa. Và ở các động vật dưới nước, con số này gần như là 100%.
2.2 Hạt vi nhựa có trong nước đóng chai
Có thể bạn không biết, chai nhựa đựng nước có các hạt vi nhựa siêu nhỏ. Khi vào cơ thể, chúng không thể tự đào thải ra ngoài mà tích tụ trong dạ dày, theo thời gian gây hại cho sức khỏe con người. Nếu những chai nhựa này ở trong môi trường độ ẩm và nhiệt độ cao hoặc khi tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời sẽ làm tăng sự phân hủy của nhựa, giải phóng các chất độc hại vào nước. Chúng ta, luôn có nguy cơ nuốt phải 90.000 hạt nhựa từ nước uống đóng chai.
Bên cạnh đó, cho dù chúng ta có chọn loại ly nhựa tốt nhất thì vẫn có một lượng nhỏ hạt vi nhựa xâm nhập. Chẳng hạn như ly nhựa PET, ly PP thường thấy ngày nay.
2.3 Hạt vi nhựa có trong thành phần sữa rửa mặt, kem đánh răng, v.v…
Khi hiểu hạt vi nhựa là gì, bạn cũng nhận ra rằng những thức xung quanh mình chẳng hạn như nhiều hạt nhỏ li ti đầy màu sắc xuất hiện trong các chai sữa rửa mặt. Các hạt này chính là microbeads có kích thước dưới 5mm. Tỷ lệ hạt vi nhựa không đồng nhất ở tất cả các sản phẩm, tùy thuộc vào nhà sản xuát mà nó có thể chiếm từ 1% đến trên 90% trên tổng trọng lượng của sản phẩm.
Không chỉ sữa rửa mặt, mà hạt vi nhựa còn tồn tại trong kem đánh răng, sữa tắm, kem tẩy tế bào chết. Với kích thước siêu nhỏ, chúng có thể thấm sâu vào da. Mặc dù thoặt đầu chúng mang đến lợi ích loại bỏ chất nhờn và bụi bẩn. Nhưng về lâu dài lại có ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe của con người.
2.4 Hạt vi nhựa có trong không khí
Một báo cáo vào năm 2017 của Trường Đại học Hoàng gia Anh về tình trạng hít phải các hạt vi nhựa chỉ ra rằng, bầu không khí mà chúng ta đang hít thở cũng có nguy cơ bị nhiễm độc. Ngỡ tưởng rằng không khí trong lành là an toàn, nhưng không phải thế.
Một giáo sư về sức khỏe cho biết, không loại trừ khả năng trong không khí có lẫn những hạt bụi vi nhựa nhỏ bé. Chúng có thể ảnh hưởng xấu đến cơ quan hô hấp của con người.
Khi hít thở, các hạt vi nhựa sẽ đi theo vào sâu trong cơ thể, theo đường máu và được vận chuyển đến tất cả các cơ quan. Hậu quả dẫn đến cũng tương tự như việc bạn hít các khí độc khác như mùi xăng xe, khói đốt,…
2.5 Hạt vi nhựa có trong muối
Một nghiên của các nhà khoa học ở Hàn Quốc và tổ chức Greenpeace khu vực Đông Á đã nghiên cứu và đưa báo cáo về việc có đến 90% sản phẩm muối ăn từ các mẫu ngẫu nhiên ở nhiều nước trên thế giới có nhiễm hạt vi nhựa. Điều này trở thành mối lo ngại sâu sắc bởi lẽ muối là gia vị không thể thiếu trong chế biến, cũng như là thành phần chăm sóc sắc đẹp của không ít chị em phụ nữ.
3. Tác hại khôn lường của hạt vi nhựa là gì?
3.1. Ô nhiễm môi trường
Cũng giống như nhựa, hạt vi nhựa rất khó phân hủy, lâu dần sẽ tích tụ lâu trong môi trường tự nhiên gây nên ô nhiễm nhựa. Từ đây, kéo theo nhiều hệ lụy khác như ô nhiễm nguồn nước, tác động tiêu cực đến hệ sinh thái. Các loại động vật trên cạn và dưới nước cũng là đối tượng ảnh hưởng sớm nhất từ những hạt vi nhựa.
3.2. Ảnh hướng tới sức khỏe con người
Và không thể không bỏ qua sức khỏe của con người dưới tác động của hạt vi nhựa. Do có kích thước rất nhỏ và tính kỵ nước nên chúng dễ dàng đi qua hàng rào nhau thai cũng như máu não. Đôi khi vi nhựa đi sâu vào đường tiêu hóa và phổi, những vị trí tiềm ẩn nguy cơ bị tổn thương. Đồng thời, các hạt vi nhựa có khả năng hấp phụ các vi sinh vật hay chất ô nhiễm độc hại khác. Khi vào cơ thể sẽ khiến con người cảm thấy stress thường xuyên, oxy hóa các tế bào, dẫn đến kích hoạt nhiễm trùng, suy giảm hệ miễn dịch, rối loạn quá trình nội tiết.
4. Làm sao để hạn chế hấp thu hạt vi nhựa
không thể phủ nhận những tác hại xấu của vi nhựa, cho nên ngay từ bây giờ, chúng ta nên chủ động hạn chế hấp thụ chúng tối đa bằng những biện pháp sau:
– Lựa chọn các thực phẩm có nguồn gốc rõ ràng từ các nhà sản xuất và cung cấp uy tín
– Ăn uống hợp lý và chế độ sinh hoạt điều độ, tăng cường tập thể dục để tăng khả năng miễn dịch của cơ thể.
– Hạn chế sử dụng bao bì dùng một lần, vừa giảm rác thải nhựa cho môi trường, vừa bảo vệ sức khỏe trong tương lai
– Nên tái chế, tái sử dụng rác thải nhựa, bao nilon, tránh thải ra môi trường
– Sử dụng các vật liệu thay thế nhựa
Khi đã hiểu rõ hạt vi nhựa là gì, cũng như những ảnh hưởng xấu mà nó gây ra cho môi trường và sức khỏe con người. Hi vọng bạn sẽ biết cách để hạn chế chúng trong đời sống sinh hoạt của mình. Tuy rằng không thể loại bỏ hoàn toàn nhựa trong cuộc sống, nhưng rõ ràng chúng ta có thể hạn chế chúng ở mức thấp nhất có thể. Mong rằng với bài viết này, bạn đã thu được nhiều thông tin hữu ích cho chính mình để cuộc sống trở nên tươi đẹp và tốt hơn.